MAADILI NA URITHI WA JAMII ZA KITANZANIA (mwongozo wa kuandika nukuu)

 

MAADILI NA URITHI WA JAMII ZA KITANZANIA 

1. Urithi ni nini? ……………………………………………………………………..

2. Urithi unapatikanaje (elezea).....................................................................................

………………………………………………………………………………………

3. Taja faida moja ya urithi ambao upo Tanzania ……………………………………..

4. Taja aina tatu za urithi  na utoe malezo yake

1. ……………………………………………………………………………….

2. ……………………………………………………………………………….

3. ……………………………………………………………………………….

5. Elezea sifa kuu  tano za urthi

1. ………………………………………………………………………………

2. ………………………………………………………………………………

3. ………………………………………………………………………………

4. ……………………………………………………………………………….

5. ……………………………………………………………………………….

6. Elezea  maadili kumi na moja ya kitanzania 

1. ………………………………………………………………………..

2. ………………………………………………………………………..

3. ………………………………………………………………………..

4. ………………………………………………………………………..

5. ………………………………………………………………………..

6. ………………………………………………………………………..

7. ………………………………………………………………………..

8. ………………………………………………………………………..

9. ………………………………………………………………………..

10. ………………………………………………………………………..

11. ………………………………………………………………………..

7. Elezea  tunu tisa za taifa la tanzania 

1. ………………………………………………………………………..

2. ………………………………………………………………………..

3. ………………………………………………………………………..……

4. ………………………………………………………………………..

5. ………………………………………………………………………..

6. ………………………………………………………………………..

7. ………………………………………………………………………..

8. ………………………………………………………………………..

9. ………………………………………………………………………..

8. Eleza kwanini urithi na maadili vinashabihiana …………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………….

9. Elezea njia nne ambazo maadili ya jamiii yanahusishwa na urithi wa kiutamaduni 

1. …………………………………………………………………………….

2. …………………………………………………………………………….

3. …………………………………………………………………………….

4. ……………………………………………………………………………

10. Eleza kazi kuu tatu za kibinadamu ambayo ni sehemu ya urithi wa kiutamaduni

1. …………………………………………………………………………..

2. ………………………………………………………………………….

3. ……………………………………………………………………………

11. Elezea sehemu kuu tatu ambzo ni sehemu ta urithi wa asili wa kitanzania

1. ………………………………………………………………………….

2. ………………………………………………………………………….

3. ………………………………………………………………………..

12. Elezea matendo makuu matano ambayo yanakuza na kulinda maadili na urithi wa Tanzania 

1. ………………………………………………………………………..

2. ………………………………………………………………………..

3. ………………………………………………………………………..

4. ………………………………………………………………………..

5. ………………………………………………………………………..

Maadili ya kitanzania maana zake na mifano

1. Utu

Maana: Kuwa na moyo wa huruma, ukarimu, na kuwajali wengine bila kujali tofauti zao.
Mfano: Kumsaidia mtu aliyeanguka barabarani badala ya kumtazama tu.

2. Undugu

Maana: Uhusiano wa kifamilia au kijamii unaozingatia ushirikiano na upendo.
Mfano: Kuwapa watoto wa jirani chakula wakati wazazi wao hawapo nyumbani.

3. Upendo

Maana: Hisia ya dhati za kuwapenda wengine na kuwatendea kwa wema.
Mfano: Kumsaidia rafiki yako anapokuwa na shida bila kutarajia malipo.

4. Kufanya Kazi kwa Bidii

Maana: Kutumia juhudi na uaminifu katika kazi yoyote iliyokukabidhiwa.
Mfano: Mkulima anayelima shamba kwa nguvu zote ili kuvuna mazao bora.

5. Heshima

Maana: Kuwa na adabu na kuthamini haki na maadili ya wengine.
Mfano: Kumwambia mzee "Shikamoo" au kumsikiliza mwalimu anapofundisha.

6. Ushirikiano

Maana: Kufanya kazi pamoja kwa lengo la kufikia malengo ya pamoja.
Mfano: Vijana wa kijiji kusanyika kujenga daraja la jamii.

7. Ukarimu

Maana: Kuwa tayari kugawana na wengine kwa moyo wa furaha.
Mfano: Kumpa mnyenyekevu pesa au chakula anapohitaji.

8. Kusaidia Wazee

Maana: Kuwatunza na kuwasaidia wazee kwa heshima na huruma.
Mfano: Kumsaidia bibi yako kubeba mzigo wake au kumchukua hospitali.

9. Kutii Sheria

Maana: Kufuata kanuni na miongozo iliyowekwa kwa maslahi ya jamii.
Mfano: Kuvuka barabarani kwenye mikwara ya watu wanaotembea (pedestrian crossing).

Tunu za Taifa la Tanzania (National Values of Tanzania):

1. Umoja (Unity)

Maana: Kuwa kitu kimoja bila mgawanyiko wa kikabila, kidini, au kisiasa.
Mfano: Wananchi wa Tanzania wote (Wachagga, Wahaya, Wanyakyusa, n.k.) kushirikiana kwa amani katika mambo ya kitaifa.

2. Usawa (Equality)

Maana: Haki sawa kwa wote bila ubaguzi wa rangi, dini, jinsia, au hali ya maisha.
Mfano: Wanaume na wanawake kupata fursa sawa za kazi na elimu.

3. Uhuru (Freedom)

Maana: Huru ya kufanya maamuzi bila unyanyasaji wa kidini, kisiasa, au kijamii.
Mfano: Raia wa Tanzania kuwa na uhuru wa kusema na kuandika kwa njia ya kisheria.

4. Utu (Humanity/Compassion)

Maana: Kuwa na huruma, heshima, na ubinadamu kwa wengine.
Mfano: Kumsaidia mtu mwenye ulemavu kupita barabarani.

5. Uadilifu (Justice/Integrity)

Maana: Kutenda haki kwa uaminifu na haki kwa wote.
Mfano: Mahakimu kutoa hukumu bila kuchagua upande wowote.

6. Uzalendo (Patriotism)

Maana: Upendo na uaminifu kwa nchi yako na maadili yake.
Mfano: Kuimba wimbo wa taifa kwa heshima na kushiriki katika shughuli za kitaifa.

7. Uwazi (Transparency)

Maana: Kuwa wazi katika utoaji wa taarifa na ufanyaji kazi.
Mfano: Serikali kutoa taarifa za matumizi ya pesa za umma kwa umma.

8. Uwajibikaji (Accountability)

Maana: Kujibu kwa matendo na maamuzi yako.
Mfano: Mkuu wa ofisi kutoa maelezo kuhusu pesa zilizotumika vibaya.

9. Lugha ya Taifa (National Language)

Maana: Kiswahili ndiyo lugha ya taifa inayounganisha Watanzania wote.
Mfano: Kutumia Kiswahili katika shule, ofisi za serikali, na mikutano ya kitaifa.