MADA ZINAZOTOKA KILA WAKATI KWENYE SOMO LA KISWAHILI

Kama ilivyo kwa somo lolote, mitihani ya Kiswahili kwa kidato cha pili huwa na mada mbalimbali zinazotokana na mtaala. Hata hivyo, kuna baadhi ya maeneo makuu na ujuzi muhimu ambayo kwa kawaida huangaliwa sana katika mitihani ya kidato cha pili cha Kiswahili. Hivi ni baadhi yake:

1. Sarufi (Msingi wa Lugha):

• Nomino: Aina za nomino (k.m., kawaida, mahsusi, wingi, umoja), ngeli za nomino.
• Vitenzi: Aina za vitenzi (k.m., tendwa, tendeka, nyoofu, vimilikishi), nyakati (wakati uliopita, uliopo, ujao kwa undani), hali (k.m., amrishi, masharti).
• Vielezi: Aina za vielezi (k.m., namna, mahali, wakati).
• Vivumishi: Aina za vivumishi (k.m., sifa, idadi, kumiliki).
• Viunganishi: Matumizi ya viunganishi mbalimbali kuunganisha sentensi na mawazo.
• Vihusishi: Matumizi sahihi ya vihusishi.
• Viwakilishi: Aina na matumizi ya viwakilishi.
• Sentensi: Aina za sentensi (sahili, changamano, ambatano), muundo wa sentensi.
• Unyambulishaji: Misingi ya unyambulishaji wa vitenzi na maneno mengine.

2. Matumizi ya Lugha:

• Msamiati: Maana za maneno, matumizi ya maneno katika muktadha, visawe, antonimu, homofoni.
• Nahau na Methali: Kuelewa na kutumia nahau na methali rahisi.
• Ufupi (Muhtasari): Uwezo wa kufupisha taarifa muhimu kutoka kwenye maandishi.
• Uandishi: Kuandika barua (rasmi na isiyo rasmi), insha fupi juu ya mada mbalimbali, taarifa.
• Ufahamu: Kusoma na kuelewa maandishi mbalimbali na kujibu maswali yanayohusu maandishi hayo (maswali ya moja kwa moja na yanayohitaji kufikiri).
• Usemi wa Taarifa (Kauli Huru na Kauli تهنية): Kubadilisha sentensi kutoka usemi wa moja kwa moja kwenda usemi wa taarifa na kinyume chake.

3. Fasihi:

• Fasihi Simulizi: Maana na baadhi ya tanzu zake rahisi (kama vile hadithi fupi, vitendawili, methali - kwa kiasi).
• Fasihi Andishi: Kuanzishwa na baadhi ya vipengele vyake (kama vile wahusika, mandhari, ploti kwa hadithi fupi).

4. Isimu Jamii (Utangulizi):

• Sajili: Kufahamu sajili rahisi za lugha (k.m., sajili ya shuleni, nyumbani).
• Lugha ya Mitaani (Slang): Kufahamu baadhi ya maneno na misemo inayotumika mitaani.

Jinsi ya Kujiandaa:

• Soma kwa Uangalifu: Pitia mada zote zilizofundishwa darasani.
• Fanya Mazoezi Mengi: Jibu maswali mbalimbali kutoka kwenye vitabu, mitihani ya zamani, na mazoezi aliyokupa mwalimu.
• Zingatia Sarufi: Sarufi ni msingi mkuu wa lugha. Hakikisha unaelewa vizuri kanuni zake.
• Boresha Msamiati Wako: Soma vitabu na makala mbalimbali ili kuongeza msamiati wako.
• Jifunze Kutumia Kamusi: Kamusi inaweza kukusaidia kuelewa maana na matumizi ya maneno mapya.
• Andika Mara kwa Mara: Fanya mazoezi ya kuandika insha na barua ili kuboresha ujuzi wako wa uandishi.
• Uliza Maswali: Usisite kumwuliza mwalimu wako kama kuna jambo huelewi.

Kwa kuzingatia maeneo haya makuu na kufanya mazoezi ya kutosha, utakuwa na uwezo mzuri wa kufanya vizuri katika mitihani yako ya Kiswahili. Kumbuka kuwa mitihani inaweza kutofautiana kidogo, lakini ujuzi katika maeneo haya ni muhimu sana.